महाराष्ट्रात गुरुपौर्णिमा उत्साहात साजरी केली जात आहे.
गुरुपौर्णिमा: ज्ञान आणि कृतज्ञतेचा उत्सव
आषाढ महिन्यातील पौर्णिमा हा गुरुपौर्णिमा (आषाढ पौर्णिमा) म्हणून साजरी केला जातो. हा दिवस आपल्या जीवनातील गुरुंबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा आणि त्यांच्याप्रती आदरभाव प्रकट करण्याचा दिवस आहे. 'गुरु' या शब्दाचा अर्थ अंधारातून प्रकाशाकडे नेणारा, अज्ञानातून ज्ञानाकडे घेऊन जाणारा असा आहे. भारतीय संस्कृतीत गुरुला देवापेक्षाही श्रेष्ठ मानले जाते, कारण देव आपल्याला जन्म देतो, पण गुरु आपल्याला जीवन कसे जगावे हे शिकवतो.
गुरुपौर्णिमेचे महत्त्व
गुरुपौर्णिमा हा केवळ एका व्यक्तीचा सण नसून, तो गुरु-शिष्य परंपरेचा सन्मान करण्याचा दिवस आहे. या दिवशी केवळ आध्यात्मिक गुरुच नव्हे, तर आपले पालक, शिक्षक, मार्गदर्शक आणि ज्यांच्याकडून आपल्याला काहीतरी शिकायला मिळाले, अशा प्रत्येकाचे आभार मानले जातात.
पौराणिक कथेनुसार, याच दिवशी वेद व्यास यांचा जन्म झाला होता. वेद व्यास हे महान ऋषी, तत्त्वज्ञ आणि महाभारताचे रचनाकार म्हणून ओळखले जातात. त्यामुळे या दिवसाला 'व्यास पौर्णिमा' असेही म्हटले जाते. त्यांनी मानवाला ज्ञानाचा, धर्माचा आणि नीतिमत्तेचा मार्ग दाखवला. त्यांच्या कार्याचे स्मरण म्हणूनही गुरुपौर्णिमा साजरी केली जाते.
गुरुपौर्णिमा कशी साजरी करतात?
गुरुपौर्णिमेच्या दिवशी शिष्य आपल्या गुरुंची पूजा करतात, त्यांना भेटवस्तू देतात आणि त्यांचे आशीर्वाद घेतात. अनेक मंदिरांमध्ये, आश्रमांमध्ये आणि शिक्षण संस्थांमध्ये विशेष कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते. विद्यार्थी आपल्या शिक्षकांना भेटून कृतज्ञता व्यक्त करतात.
या दिवशी गुरुंच्या शिकवणीचे स्मरण केले जाते आणि त्या शिकवणींचे पालन करण्याचा संकल्प केला जातो. गुरुंचे मार्गदर्शन हे आपल्या जीवनाला योग्य दिशा देते आणि आपल्याला प्रगतीच्या मार्गावर घेऊन जाते.
सध्याच्या काळात गुरुपौर्णिमेचे महत्त्व
आजच्या धावपळीच्या जीवनात गुरुपौर्णिमेचे महत्त्व अधिकच वाढले आहे. तंत्रज्ञानाच्या या युगात आपल्याला अनेक माहिती मिळते, पण योग्य दिशा आणि मार्गदर्शन देण्यासाठी गुरुची आवश्यकता आजही आहे. गुरु आपल्याला केवळ पुस्तकी ज्ञानच नव्हे, तर जीवनाचे व्यावहारिक ज्ञान, नैतिक मूल्ये आणि योग्य निर्णय घेण्याची क्षमता देतात.
गुरुपौर्णिमेच्या निमित्ताने आपण आपल्या जीवनातील प्रत्येक गुरुचे स्मरण करूया आणि त्यांच्याप्रती कृतज्ञता व्यक्त करूया. त्यांच्या मार्गदर्शनामुळेच आपले जीवन समृद्ध होते.